N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Interview
Kapitaalmarkten Gebruik van technologie uit de cryptowereld zorgt voor verandering op de kapitaalmarkten. „Misschien betaal je straks wel met aandelen”, zegt ondernemer Marleen Evertsz, die onder meer een aandelenbeurs voor start-ups heeft.
Na vijf dagen Dubai is Marleen Evertsz (45) terug in Amsterdam. De medewerkers van haar bedrijven zitten in een te krap geworden kantoor aan de Herengracht. Het zijn er inmiddels 38, en ze zitten achter brede beeldschermen aan bureaus met uitzicht op een prachtige binnentuin – maar loopruimte ontbreekt. „Ik wil hier niet weg, maar we groeien eruit”, zegt ze spijtig lachend.
Op het oog verschillen de drie bedrijven die Evertsz vanuit dit kantoor runt sterk van elkaar. Ze heeft sinds 2010 Goldrepublic, een handelsplatform voor goud, zilver en platina, en regelt ook de opslag van die edelmetalen, nu voor zo’n 700 miljoen euro. Goud is populair als het slecht gaat in de wereld, vertelt ze. De vraag is al sinds begin 2019 torenhoog en komt van mensen die hun vertrouwen in de economie kwijt zijn.
De vraag naar goud is sinds 2019 torenhoog door angst voor instabiliteit
Haar andere bedrijven trekken juist optimisten. „Ik heb slim aan spreiding gedaan”, grijnst ze. Aan haar aandelenbeurs Nxchange staan vooral mandjes aandelen van start-ups genoteerd. En via Bondex kunnen ondernemers die kapitaal willen ophalen een digitaal aandeelhoudersregister opzetten. Via die twee platformen samen wordt momenteel voor 151 miljoen euro aan bezittingen geadministreerd en in bewaring gehouden. Het gaat vooral om jonge bedrijven, soms bedrijven die eerder al – via crowdfunding – investeerders hebben getrokken en ervoor willen zorgen dat die hun aandelen kunnen verhandelen.
De goudhandel en de aandelenhandel trekken radicaal andere beleggers. Op het kantoor in Amsterdam vallen die verschillen weg; alle drie bedrijven gebruiken technologie om eigendom te digitaliseren uit de wereld van cryptovaluta (zoals bitcoin). Daardoor is die eigendom gemakkelijker en sneller over te dragen en te verdelen. Evertsz loopt hierin met haar bedrijven voorop. En dan maakt het niet uit of het om goud gaat of een belang in een bedrijf. Klanten betalen, naar rato van het volume, voor het administreren en verhandelbaar maken van dit bezit.
‘NFT op goud’
Haar trip naar Dubai laat goed zien hoe de hippe wereld van blockchaintechnologie en de traditionele wereld van het goud samenkomen in Goldrepublic. Evertsz was in het emiraat om de lancering voor te bereiden van een ‘NFT op goud’. NFT staat voor non-fungible token, een uniek digitaal eigendomsbewijs, gekoppeld aan een blockchain. Die blockchain is een betrouwbare en transparante databank. Evertsz vergelijkt een NFT met een verhandelbaar en niet te vervalsen wachtwoord.
Voor mensen die goud kopen is het heel belangrijk te kunnen aantonen welke baar van hen is. „Stel, het financiële systeem valt om en iedereen wil zijn goud uit de kluis halen. Daar wil je op zo’n moment geen discussie over hebben bij de kluisdeur.” Het volstaat juridisch dan niet te kunnen aantonen dat je recht hebt op een bepaald gewicht aan goud.
Het liefst zouden de beleggers hun goud thuis bewaren, maar dat is riskant en daardoor vrijwel onverzekerbaar. Daarom liggen de baren in daarvoor ingerichte kluizen. De meeste klanten kiezen voor Zwitserland, omdat de overheid daar het edelmetaal zelfs in uiterste noodsituaties niet mag confisqueren.
Om zeker te weten dat jouw goud daar echt ligt, verspreiden de onafhankelijke kluizen én Goldrepublic, dat het edelmetaal daar heeft ondergebracht, voortdurend geactualiseerde eigendomsoverzichten. Zo kunnen klanten hun eigendomsbewijs vergelijken met de nummers van de opgeslagen baren die de kluizen verstrekken. Klanten van Goldrepublic krijgen daarnaast dagelijks een bevestigingsmail met de nummers van hun goudstaven. „Maar zo’n mail zou je nog kunnen vervalsen”, legt Evertsz uit. „Een NFT niet.”
Tegenwoordig loopt bijna 40 procent van het internationaal verhandelde goud via de luchthaven en de kluizen in Dubai. „Het is daardoor dé plek om het de hele goudwereld te laten weten als je iets nieuws hebt.”
Goud is heel tastbaar. Cryptovaluta, waar jij de technologie van gebruikt, bestaan alleen in de virtuele wereld. Hoe komt dat samen?
„Goud is geen crypto. Wat wij aanbieden is fysiek edelmetaal, en dat vertegenwoordigt een waarde. Bij een cryptomunt is de waarde alleen gestoeld op hoeveel vraag ernaar is.
„Het draait om de technologie die we gebruiken voor de administratie. Iedereen heeft inzicht in hetzelfde grootboek, de blockchain. Transacties daar worden realtime verwerkt en zijn onomkeerbaar. Er kan niet in gerotzooid worden. Mensen hoeven niet per se te begrijpen hoe een blockchain werkt. Ze weten nu ook niet hoe onze databases gestructureerd zijn.”
Kan iedereen dus zien wie goud bezit?
„In verband met hun privacy gebruiken we voor de eigenaren aliassen.”
Evertsz laat op haar telefoon een foto van zo’n NFT zien. Het unieke nummer van een baar goud en een foto van de baar zijn verwerkt tot een speels plaatje. Doordat dit plaatje onlosmakelijk is gekoppeld aan een blockchaindatabase, zegt ze, geeft het de eigenaar zekerheid. Het nummer van de baar moet nog steeds worden vergeleken met de inhoud van de kluis.
Een plaatje maakt „de beleving bovendien wat prettiger”. En als laatste, maar niet het minste argument: „Door gebruik van NFT’s is goud makkelijker verhandelbaar, waardoor je de markt vergroot.”
Evertsz schakelt van het goud over naar de aandelenmarkten. Wat voor de handel in goud geldt, gaat voor een groot deel ook op voor aandelen. Gedigitaliseerd en vastgelegd op een blockchain kan er meer mee. Gebruik en eigenaarschap kunnen bijvoorbeeld worden gekoppeld. „Doordat alles naar dezelfde database gaat, die in real time wordt bijgehouden, kun je heel anders denken. Je kan bijvoorbeeld een aandeel nemen in een stroomproductiefaciliteit en je laten uitbetalen in kilowattuur. Of tijdelijk aandeeltjes hebben in een leaseauto en worden uitbetaald in uren rijden.”
Bovendien dalen de kosten, waardoor gemakkelijker kleine aandelen aan veel aandeelhouders kunnen worden uitgegeven. „Eigenlijk is iedere beurs een vorm van crowdfunding. Nu beginnen we heel vroeg met ophalen van publiek geld en bieden die aandeeltjes tegen heel lage bedragen aan: 1 of 10 euro per stuk.
Op Nxchange kun je geld steken in ‘mandjes’ start-ups die oplossingen willen bieden voor klimaatproblemen. Het zijn heel prille ondernemingen – en dus riskante investeringen. Evertsz: „In losse start-ups beleggen is als een casino. Daarom beleg je bij ons altijd in een mandje.” Daar zitten dan bedrijven in zoals binnenkort Fokker Nextgen, dat werkt aan vliegverkeer op waterstof – belangrijk voor de energietransitie, benadrukt Evertsz. „Zo’n bedrijf is keihard nodig voor de aanpak van klimaatverandering. Als daar niet in wordt geïnvesteerd, hebben we straks een nog veel groter probleem.”
Evertsz opereert met Nxchange en Bondex in de ruimte die bedrijven hebben tussen crowdfunding – met vaak veel kleine, betrokken investeerders – en een banklening of publieke beursgang, zoals via Euronext. Dat laatste is alleen haalbaar voor bedrijven die al een zekere omvang hebben. Een groeiende groep ondernemers zoekt financiering buiten banken om, blijkt uit recent onderzoek van de Stichting MKB Financiering.
Wat is voor een aandeelhouder het voordeel van een beursgang via Nxchange, verleken met traditionelere investeringsmethoden?
„Wij maken het mogelijk je aandelen gelijk te verhandelen. Nadat ze aandelen hebben uitgegeven, kunnen ondernemers op Bondex een private beurs inrichten. Aandeelhouders van dat bedrijf kunnen dan onderling handelen op de private markt van Bondex of de publieke markt van Nxchange.”
Een voorbeeld van zo’n bedrijf is Neleman, maker van biologische wijnen. Het haalde 9,4 miljoen euro op bij ruim 5.000 aandeelhouders.
„Vroeger, als je in een start-up investeerde, zat je zes tot zeven jaar vast. Je moest wachten tot iemand het bedrijf wilde kopen, of tot een beursgang.”
Op welke manier zie je de kapitaalmarkten veranderen?
„Wat er nu gebeurt, is is gigantisch. Door de technologische veranderingen en opkomende decentrale technologie krijg je de stem van het volk terug op de financiële markten. Mensen met weinig geld kunnen toch meedoen. Sociale media spelen daarbij een grote rol. Je ziet het ook aan de opkomst van beleggingsapps als Robin Hood in de VS en van onder meer Bux hier in Nederland.”
Jongeren die nu via apps op hun telefoon in cryptovaluta handelen, zouden dat met even weinig moeite ook met aandelen kunnen doen, schetst ze. „Door de technologische veranderingen bestaat steeds meer naast elkaar. Geld, aandelen, crypto’s. Je betáált straks misschien wel gewoon met aandelen.”
Als een vermogensbeheerder de helft van je geld laat verdampen, is dat normaal blijkbaar. Er is nul accountability
Verwacht je dat banken verdwijnen?
„Geld in bewaring houden blijft wel een functie van ze, denk ik. Maar de producten die ze daarnaast aanbieden, zullen minder complex zijn. En daarmee verdwijnen ook bepaalde beroepen: de middle men, de brokers, de bankiers, de hypotheek- en beleggingsadviseurs.”
Als iedereen heel laagdrempelig kan beleggen, nemen mensen mogelijk ook veel meer risico met hun geld. Dat zag je met cryptovaluta ook.
„MiCar [Europese wetgeving voor de cryptomarkt] staat om de hoek. Dat biedt beleggers enige bescherming. Maar mensen zijn superopportunistisch en greedy [inhalig]; in een bull-markt denken ze altijd dat de koers niet meer omlaag gaat. Maar je moet je wel blijven informeren. Er is tegenwoordig zoveel informatie beschikbaar.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data99542954-80b9be.jpg)
Niet iedereen neemt de tijd en moeite die informatie op te nemen, of begrijpt die informatie.
„Kunstmatige intelligentie kan daar straks een rol in spelen. Die kan e heel goed, op basis van bijvoorbeeld jouw uitgavenpatroon en andere datapunten, bepalen wat voor jou een goede keuze is.”
Ik vind het best een eng idee een algoritme over mijn geld te laten beslissen.
„Vind je het dan wel fijn als iemand die net zijn driejarige academische opleiding heeft afgerond, bepaalt waar jouw geld in wordt belegd?”
Je bent in de nasleep van de financiële crisis van 2008 met je bedrijven begonnen. Zijn ze een reactie op die crisis?
„Het speelde wel een rol. Toen ik partner was bij beurshandelbedrijf Optiver, ging mijn geld naar aandelen Optiver. Ik hoefde niet na te denken wat ik met mijn vermogen deed. Toen ik daar eind 2009 stopte, moest dat wel. Ik maakte een rondje langs vermogensbeheerders en vond het echt bizar wat ik zag: het besef van wat een echte prijs is of een echt risico van de financiële producten die worden aangeboden, bestaat daar vrijwel niet. Als je, zeg, een barkruk koopt en de poot valt eraf, krijg je garantie. Maar als een vermogensbeheerder de helft van je geld laat verdampen, is dat normaal blijkbaar. Er is nul accountability.”
Net als in 2010 is de vraag naar goud erg hoog. Welke parallellen zie je?
„Er zijn twee redenen om goud te kopen: liefde en angst. We zitten nu, net als toen, volledig aan de angstkant.
„Wat zich mondiaal afspeelt, is bovendien complexer. De inflatie, de druk op financiële en vastgoedmarkten. Na corona kwam de oorlog in Oekraïne en toen we daar een beetje aan gewend waren, viel Silicon Valley Bank om.
„Waar moet je onder de huidige omstandigheden nog in beleggen? Er zijn maar weinig opties waarvan ik denk: dat is een goed idee. Behalve dat ik altijd zeg: spreiden en moeite doen het enigszins te snappen.”
Je vertelt dat mensen goud kopen uit angst. Wat is de rol geweest van de coronapandemie?
„Corona is een katalysator geweest voor een gevoel dat er al langer zat. Goldrepublic heeft recordhoge omzetten sinds begin 2019, dus ruim voordat corona begon. Mensen werden zenuwachtig over een wankel financieel systeem. Over het eeuwig bijdrukken van geld, stijgende energieprijzen, opraken van grondstoffen. Ze wantrouwen centrale banken en plannen voor digitaal centralebankgeld.
„Ik leef zelf niet zo. Maar ik weet zeker dat er veel meer Nederlanders zijn dan je denkt die bijvoorbeeld water en blikken voedsel inslaan. Ze hebben hele systemen uitgedacht: ‘Doe jij de schapen, dan doe ik de tarwe en de koeien’.
„Het is wel naar om te zien. Ik heb liever dat mensen goud kopen om een huwelijk te vieren.”
